In dit draadje beschrijf ik mijn N-project Kassenberg. Het is aan Gert te danken dat ik dit niet alleen bij de buren ga doen. Na een vurig pleidooi over kennis en ervaring (en nu overdrijf ik maar een klein beetje
) kan ik niet anders doen dan de berichten ook hier plaatsen. Het is aan jullie om mij niet teleur te stellen, want ik mag dan het nodige weten over verbouw van modellen en het grootbedrijf, over de bouw van een modelbaan en techniek weet ik nagenoeg niets… Ik heb het modelbouwboek van Gerard Tombroek aan de Sint gevraagd, dus ik ga mij ook nog wel inlezen.
Loc 1118 met buurlandtrein Amsterdam CS – Hannover Hbf rijdt door de ingraving bij Kassenberg. Te Kassenberg wordt van loc gewisseld en komt de 220 023-6 van de DB voor de trein.
Het H0-project met dezelfde naam van ruim 10 jaar geleden, is een zachte dood gestorven wegens ruimtegebrek. De meeste (en mooiste) treinen zijn behouden gebleven en staan in de vitrine. Sinds een half jaar werk ik aan het N-project waar wel ruimte voor is. De wens om te kunnen rijden is groot en dat kan met het plan wat ik nu aan het uitwerken ben. Met de stap naar N, keer ik terug naar de schaal waar voor mij de hobby op 5 december 1979 mee begon: met Sinterklaas een Minitrix startset gekregen. In 1986 stapte ik over naar H0 omdat deze schaal mij meer mogelijkheden bood voor zelfbouw. Maar met dat zelfbouwen is het bijna afgelopen, op de plek waar ik thans nog af en toe zit te knutselen (meer is het ook niet) komt over een paar jaar de N-baan.
Aan een oppervlakte van 2.30 x 0.90 mtr. (b)lijk ik voldoende te hebben om een compleet thema van een Intercitystation aan een dubbelsporige elektrische spoorlijn met locwisselen en een enkelsporige dieselbaan met twee nevenstations voldoende tot zijn recht te laten komen. Er zijn wel een paar beperkingen/geboden: er is nauwelijks ruimte voor de vrije baan van de dubbelsporige elektrische spoorlijn, scheelt bovenleiding...
De enkelsporige lijn zal met zijn tussen- en eindstation de lucht in moeten waardoor het landschap eerder Zuid-Limburgs aan zal doen dan Twents. De schaduwstations duiken middels tunnels direct naar lagere niveaus, helpt ook niet mee aan het beelden van een Twents landschap.
Het bouwen van de schaduwstations op meerdere niveau’s wordt nog wel een dingetje voor een groentje als ik. Heb jullie hulp dus nog heel hard nodig… De schaduwstations zijn keerlussen waardoor de trein omgekeerd uit dezelfde richting terugkeert, iets waar ik vroeger van gruwelde, maar waar ik hier schaamteloos gebruik van ga maken, omdat het hierdoor ineens een andere trein lijkt. Voorbeeld: een dieseltrek-duwtrein Enschede - Zwolle met een bruine en gele 2200 heeft de bruine loc in de richting Enschede staan, maar als ie terug komt uit Zwolle, staat de bruine ineens richting Zwolle… een héééle andere trein dus. Zelfde verhaal met de twee gekoppelde Hondekoptweetjes Enschede – Den Haag CS die asymmetrisch gekoppeld zullen worden (d.w.z. ABDk aan Bk i.p.v. Bk aan Bk of ABDk aan ABDk). De pantoloze Bk geeft het Hondekoptweetje een heel ander aanzien dan de ABDk die twee panto’s bezit. Een andere beperking: de treinen hebben een maximale lengte van loc + vier standaardrijtuigen (l.o.b. 26,40 mtr.). Hiermee kan ik niet alleen goed uit de voeten op het grensstation voor locwisselen, maar ook in de schaduwstations, waar overigens niet gerangeerd wordt. Vier rijtuigen is wel het minimum voor een IC-trein, maar in de jaren tachtig kwam het op de Twenteroute veel voor en geeft een prima beeld, zelfs voor een buurlandtrein. Nog een grens: het aantal treinen dat op de baan inclusief schaduwstations gezet kan worden is weliswaar redelijk, maar wel gelimiteerd. Maar dat vind ik niet erg, ik word geen verzamelaar van alles wat er te koop is & meer.
Vervolg 1:
Kassenberg in 1:160 is gesitueerd waar Hengelo ligt. De vertaling in model wijkt teveel af om het station Hengelo te kunnen noemen. De treindienstuitvoering lijkt sterk op die van Hengelo, waarbij veel elementen afkomstig zijn uit de jaren ’80, maar het jaar 1982 is het uitgangspunt. Kassenberg is een internationaal grensstation met Intercitystatus waar de buurlandtreinen Hannover Hbf – Amsterdam CS v.v. van tractie en maatschappij wisselen: van DB diesels op NS E-locs en vice-versa. De stoptreinen uit Münster (via Rheine) hebben Kassenberg als eindpunt en keren hier dus. Deze treinen geeft aansluiting op de Intercitytrein Enschede – Amsterdam CS v.v. op de uren dat de buurlandtreinen niet rijden. De treinen naar Den Haag CS rijden tot Deventer als stoptreinen, maar gaan daarna door als Intercity. Te Deventer wordt ook het deel naar Rotterdam CS voorop bijgeplaatst, het Rotterdamse deel rijdt tot/van Deventer, er is dus geen directe verbinding Enschede – Rotterdam CS. Een uitgeklede versie van de werkelijke situatie uit de jaren ’80 op de verbinding Es-Dv-Ut-Rtd/Gvc. Wel is er een gecombineerde nachttrein uit Kopenhagen en Berlijn naar Hoek van Holland. Verder is er de stoptrein Enschede – Zwolle, na Wierden verlaat de trein het elektrische baanvak. De verbinding Enschede – Zutphen via Goor bestaat (voorlopig nog) niet in deze situatie, in plaats daarvan is er de enkelsporige verbinding Kassenberg – Kassenberg-West – Boswinkel. Hiermee zijn alle modelstations genoemd. De drie ondergrondse schaduwstations (keerlussen) hebben bestaande namen: Enschede, Oldenzaal en Wierden, dit om vergissingen te voorkomen. Enschede fungeert ècht als Enschede, maar Oldenzaal is de poort naar Duitsland en hier worden alle internationale reizigerstreinen en goederentrein richting Duitsland naar toe gestuurd om terug te keren uit dezelfde richting. Wierden heeft dezelfde functie, maar dan voor de reizigerstreinen naar/van Zwolle, Deventer en de Randstad en de internationale goederentrein uit Duitsland. Ik ga op dienstregeling rijden, waarbij geen klok meeloopt; stel je voor al die stress… Nee, het wordt een volgorde van handelingen afwerken, als een treindienstleider zeg maar.
In 1982 bevindt de NS zich qua materieel in de grote moderniseringsgolf die door de gehele jaren tachtig zijn invloed had. In Kassenberg is dat te zien aan de splinternieuwe dieseltreinstellen DH2 (serie 3200) die sinds de winterdienst ’81-’82 op de lijn naar Boswinkel rijden. Het eerste proeftraject voor dit nieuwe materieel. Verder laten de fraaie elektrische locomotieven van de serie 1600 zich steeds vaker zien op de Twenteroute. De comfortabele rijtuigen type ICR zijn bezig de oude Plan E rijtuigen te verdrijven van de IC-verbinding Enschede – Amsterdam CS.
Materieel uit de jaren vijftig is evenwel nog volop aanwezig: Plan E, materieel ’54 en de locseries 1100, 1200, 1300, 2200 en 2400. Tevens zijn dagelijks de van de DB gehuurde diesellocs serie 216 te zien in zowel het reizigers- als goederenverkeer. Naast deze serie zijn ook de beroemde DB V200’en (220 en 221) regelmatige bezoekers van Kassenberg. De elektrificatie rond Bad Bentheim is namelijk nog steeds niet voltooid. Tot slot zijn de dieseltreinstellen van de ‘Baureihe’ 624 vaste gasten in Kassenberg.
De bedoeling was om vanaf medio 1976 elektrisch te rijden op het baanvak Oldenzaal – Rheine. Milieuorganisaties wisten echter het plaatsen van bovenleidingmasten in het Bentheimer Wald tot eind 1981 juridisch te verhinderen. Op het Nederlandse deel staan de masten al sinds begin 1976 werkloos zonder de koperen leidingen. Thans hebben de NS en de DB de draad letterlijk weer opgepakt en beide maatschappijen zijn bezig met de elektrificatie van het deel Oldenzaal – Schüttorf. De bedoeling is dat m.i.v. het wijzigingsblad van 9 januari 1983 Nederlandse elektrische locomotieven doorrijden tot (inmiddels Bad) Bentheim, alwaar Duitse elektrische locs de treinen overnemen. De V200’en van de serie 220 rijden de buurlandtreinen tussen Kassenberg en Rheine, tot/van Rheine nemen elektrische machines van de serie 110 de treinen voor hun rekening. Omdat de DB door de elektrificatieperikelen een modderfiguur slaat tegenover de NS, heeft het BD (Bahndirektion) Hannover, waar de verbinding Hannover – Bad Bentheim onder ressorteert, bevolen dat zoveel mogelijk DB-materieel naar Nederland in de DB-huisstijl oceaanblauw/beige moet zijn geschilderd om een wat representatiever beeld neer te zetten. Of de DB in dat laatste slaagt, valt te betwijfelen. Feit is wel dat vrijwel alle buurlandtreinen door blauw/beige 220’ers worden gereden. Van de 86 220’ers zijn slechts 3 machines in blauw/beige overgeschilderd, geen aselect gebeuren dus…
Het railplan voor de baan is al aardig concreet. Ik heb mij laten inspireren door het railplan Raschhagen uit het railplanboekje ‘Gleispläne Fleischmann N’ door G. Feuerereißen, een uitgave van Modelbahn Bücherei, ere wie ere toekomt. Het plan is ‘getekend’ met Anyrail, na een halfuurtje de gratis proefversie te hebben gebruikt, was ik overtuigd en heb een licentie gekocht.
De zeshoeken geven de tunnelingangen weer, de toegangen tot de schaduwstations Enschede, Oldenzaal en Wierden. De sporen 1 t/m 7 horen tot het reizigersgedeelte van Kassenberg. Er liggen drie perrons: A aan spoor 1, B aan spoor 3 en 4 en C aan spoor 5 en 6. De sporen 4 en 5 zijn in feite de doorgaande sporen vanuit Enschede/Oldenzaal naar Wierden.
Spoor 1 (geen bovenleiding) is voor de DH2-stellen naar Boswinkel.
Spoor 2 (geen bovenleiding) is voor het opstellen van Duitse diesellocs van/voor de buurlandtreinen, hier zijn meestal één à twee 220’ers te vinden.
Spoor 3 (geen bovenleiding) is voor de kerende stoptrein uit Münster (DB 624 of 221 met Wende).
Spoor 4 (met bovenleiding) is voor alle treinen uit de richting Wierden, dit is het spoor waarop de buurlandtrein naar Duitsland van loc wisselt: van NS naar DB.
Spoor 5 (met bovenleiding) is voor alle treinen uit de richting Enschede/Oldenzaal, behalve de stoptreinen uit Münster. Op dit is het spoor wisselt de buurlandtrein uit Duitsland van loc wisselt: van DB naar NS.
Spoor 6 (met bovenleiding) is voor het opstellen van elektrische NS-locs van/voor de buurlandtreinen. Dit is een heel gezellig spoor: hier staan drie à vier NS E-locs met beide panto’s omhoog te wachten op het moment dat ze voor de buurlandtrein naar Amsterdam mogen rijden.
Spoor 7 (met bovenleiding) extra opstelspoor voor NS E-loc.
De sporen 11 t/m 17 (geen bovenleiding) vormen samen (nogal hoogdravend genoemd) Kassenberg Rangeerstation. De sporen 11-13 zijn goederensporen. Tussen spoor 11 en 12 staat een Van Gend & Loos-loods, waar het een komen en gaan is van vrachtwagens en bestelbusjes. Hier staan Gs’en, bagagewagens en een paar keer per week is er zelfs een motorpost te vinden. De sporen 14 t/m 17 is de tuin van Kassenberg, hier staat vaak reizigersmaterieel opgesteld, bijvoorbeeld spitsmaterieel.
Station Kassenberg West ligt tussen Kassenberg en Boswinkel. Twee DH2-stellen (ik noem ze bewust geen Wadlopers omdat die bijnaam in 1982 nog helemaal niet bestaat, bovendien valt er in dit heuvellandschap niets wad te lopen) verdelen gedurende de hele dag de diensten tussen Ksb en Bwk en kruisen te Ksb West. De halfuurdienst is gezellig, overzichtelijk en dus saai. Als het na proeven blijkt te kunnen, dan liggen de wissels altijd in afbuigende stand en rijden de DH2-stellen tijdens vertrek de wissels rechtuit open. De hegemonie van de DH2-stellen wordt een paar keer per week doorbroken door een 2400 of DB 216 die een koelwagen (vol bananen en vogelspinnen) of een open goederenwagen (met landbouwmaterieel) naar Boswinkel brengt.
Algemeen
